السلام عليك يا امام رئوف

قلعه گردكوه در غرب دامغان و در نزديكي روستاي قدرت آباد واقع شده است. فاصله اين قلعه تا روستا 8 كيلومتر و تا دامغان حدود 15 كيلومتر مي باشد ديواره هاي اين قلعه از جنس سنگ و گچ مي باشد كه آنرا احاطه كرده اند. اين قلعه داراي سه آب انبار مسقف مي باشد كه در قسمت جنوبي دژ واقع شده و هر سه به هم راه دارند آب آنها از چشمه پيخار به وسيله جويي كه قبلاً وجود داشته تامين مي شده است. گردكوه به شكل گنبد مي باشد و احتمالاً به همين خاطر آن را بدين نام ناميده اند. اين قلعه در شاهنامه فردوسي با نام دژ گنبدان آمده است و شاعر در چندين مورد بدان اشاره كرده است، از آن جمله آمده است كه اسفنديار فرزند گشتاسپ مدتي به فرمان پدرش در اين قلعه زنداني بوده است:

بر دندش از پيش فرخ پدر                                    سوي گنبدان دژ پر از خاك و سر

     شهرت گردكوه بيشتر به دوران اسماعيليه بر مي گردد. به زماني كه حسن صباح و فدائيان بي باكش با كاردهاي زهر آلودشان وحشت به جان تمامي حكام و فئودالهاي سلجوقي انداخته بودند. در آن دوره فردي به نام رئيس مظفر حاكم دامغان بود وي دعوت حسن صباح را پذيرفت و از آنجا كه فرد ثروتمندي بود قلعه الموت را به مبلغ سه هزار دينار خريد و به حسن صباح داد او همچنين نامه اي به بركيارق پادشاه سلجوقي نوشته و از او خواست كه قلعه گردكوه را به او ببخشد شاه سلجوقي نيز موافقت كرد و قلعه را به وي داد. رئيس مظفر در راه آبادي اين قلعه تلاش زيادي كرد و تمامي ثروت خود را در اين راه خرج كرد. وي قلعه را كانون تبليغ فرقه اسماعيليه كرده بود و هيچ كمكي را از آنها دريغ نمي كرد.

 هنگامي كه در سال 500 ه.ق قلعه الموت به وسيله ارتش سلجوقي محاصره شده بود، حسن صباح كودكان و فرزندان خود را به گردكوه نزد رئيس مظفر فرستاد تا از آنها مراقبت كند. رئيس مظفر 40 سال در گردكوه زندگي كرد و خدمات زيادي براي حسن صباح انجام داد. با ظهور فتنة شوم مغول گردكوه وارد مرحله تازه اي شد. پس از حمله هلاكو به ايران بسياري از قلعه هاي اسماعيليه به خاطر خيانت خورشاه آخرين حاكم اسماعيليان يكي پس از ديگري فرو ريختند. ولي اسماعيليان گردكوه تسليم مغولان نشدند و علاء الدين محمد حاكم دژ مردانه در برابر لشكر مغول ايستاد و در يك شبيخون در سال 651 ه.ق 100 نفر از مغولان را كشت. اين قلعه مدت بيست سال در محاصره مغولان بوده تا اينكه در زمان آباقا خان اين دژ سقوط كرد و تمامي ساكنان آن كشته شدند و دژ كاملاً ويران گرديد. اين دژ حدود دويست سال در تصرف اسماعيليه بود و آخرين قلعه اي بود كه سقوط كرد. پس از سقوط اسماعيليه گردكوه به دست حكام مغول افتاد در سال 786 ه.ق فردي به نام امير ولي در يك درگيري با سپاه تيمور لنگ، گردكوه را از تيموريان گرفت و جزء قلمرو خود قرار داد. ولي اندكي بعد در استرآباد از لشكر تيمور شكست خورده و زن و فرزندانش را به گردكوه آورد و خود فرار كرد. از سال 800 ه.ق قلعه رو به ويراني نهاده و اهميت خود را از دست داده است.

اين همان مسجدي است كه مقدسي نوشته است، در كوچه قمسجد جامع دامغانرار دارد. در ورودي مسجد جامع و مدرسه حاج فتحعلي بيك كه مدرسه پامنار مي گويند زير گنبد بزرگ خشتي كه «قيصريه» مي نامند روبروي هم است كه مدرسه در سمت شمال و مسجد در جنوب گنبد است و راه عبور است و درب ديگري هم مسجد دارد كه در محله «خوريا» است از درب قيصريه بدالاني وارد مي شويد طرف راست، مدخل مناره و در سمت چپ دري است كه به حياط كوچكي كه گودتر از سطح دالان است و دو پله دارد وارد مي شود و در جهت شرقي اين محوطه مسجدي است كه از سطح محوطه قريب چهار متر پايين تر است و آن را مسجد زيرزميني مي نامند و در تابستان سرد است.

اين مسجد داراي 35 متر طول , 18 متر عرض و دو رديف ستون است كه روي ستون‌ها سقف‌هاي مدور آجري كار شده است و فواصل آجرها نيز با گچ بند‌كشي شده است. دالان ورودي به صحن مسجد كه داراي 38 متر درازا و 36 متر پهنا است, منتهي مي‌شود. ضلع جنوبي صحن داراي سه ايوان است كه ايوان وسط آن مرتفع‌تر و عريض‌تر از ايوان‌هاي طرفين است. محراب در همين ايوان واقع شده است. دهانه اين ايوان هفت متر و درازاي زير سقف 16 متر است.اين مسجد در ضلع غربي و شرقي خود دو شبستان دارد كه چند سال پيش مرمت و بازسازي شده است.

مناره مسجد جامع:

در ورودي آن در سمت چپ ضلع غربي دالاني است كه از طرف «قيصريه» وارد مي شوند. ارتفاع آن از سطح زمين 75/26 متر است و مقداري از قاعده آن در خاك و بين ساختمانهاي متصل به آن است. قطر پايين آن 5/13 متر و بالاي آن در جايي كه كلاهك شروع مي شود 85/6 متر است كتيبه اي آجري قريب ده متر بالاتر از زمين دارد كه قسمتي از آيه نور در آن آمده است. در اسفند ماه 1311 شمسي برقي به مناره اصابت كرد و مانند ماري به آن پيچيد. روكاري ظريف آن را مقداري خراب كرد كه بعداً تعمير كردند. گفته مي شود در حوالي سال 500 هجري قمري (925 سال پيش) ساخته شده است.