امام رضا(ع) كانون مهر و عاطفه به مردم و مظهر عشق و محبت به آنان بود. از اين رو، در زيارتنامه آن حضرت يكي از ويژگي‌هايش رأفت و مهرباني ياد شده است و چنين مي‌خوانيم؛ «السلام علي‌الامام الرئوف»، سلام و درود بر امام و پيشواي با رأفت و مهربان (مفاتيح‌الجنان). به‌راستي بايد گفت اين لقبي است كه از سوي پروردگار به آن بزرگوار عنايت شده است. مهرباني، محبت و رافت آن حضرت بر كسي پوشيده نيست. ايشان ياور درماندگان و پناه بي پناهان بود؛ چه بسا يتيماني كه گرمي ‌دست او را بر سر و صورت خود احساس كرده‌اند و چه بسيار مستضعفان و گرفتاراني كه در سايه ياري رساندن‌هاي او به خيري دست يافتند.

از هزار واندي سال پيش كه قلب نازنين امام ابوالحسن‌الرضا(ع) از تپش ايستاد و از آن لحظه كه پيكر پاكش را به آغوش خاك تيره سپردند و شيعيان و دوستداران حضرتش گرداگرد قبر مطهرش بي‌قرار در مدار عشق او جاودانه مي‌گرديدند تا به امروز، حضور مباركشان در ايران و وجود مرقد مطهر و بارگاه ملكوتي ايشان در ارض اقدس رضوي همواره مايه بركت و مباهات مردم ايران زمين بوده و اين نعمتي بس بزرگ براي ايرانيان است كه كسي در اين ميان نتواند «از عهده شكرش به درآيد». همسايگي و مجاورت ايرانيان با امام مهرباني‌ها و عالم آل‌محمد حضرت رضا(ع) توفيق و نعمتي است كه بي‌شك خداوند متعال از چگونگي بهره‌مندي ما از اين فرصت در روز قيامت سئوال مي‌كند. مگر نه اين است كه براساس آموزه‌هاي ديني ما همسايه بر همسايه حقي دارد كه بايد نسبت به اداي آن اهتمام ورزد؟ پس اكنون كه ايرانيان در همراهي با بهترين همسايه توفيق داشته‌اند بايد فرهنگ رضوي را در همه ابعاد زندگي فردي و اجتماعي خود جاري سازند و خود را در محضر امام ببينند و رفتار و گفتار و كردار خويش را با آموزه‌هاي رضوي همسو و هماهنگ كنند و بر خود ببالند كه امروز سايه امام هشتم(ع) بر سرزمين ايران و بر دل ايرانيان مستدام است: 

سزد كه بر سر خورشيد سايه اندازيم 
كنون كه سايه شمس‌الشموس بر سر ماست

بر شمردن ويژگي هاي اخلاقي حضرت كار بسيار بزرگي است كه از عهده چنين قلم و كلامي بر نمي آيد.  در كتاب «اهل‌بيت عرشيان فرش‌نشين» در مورد ايشان آمده است؛ « امام‌رضا(ع) كسي را با عمل و سخن خود نمي‌آزرد، تا حرف مخاطب تمام نمي‌شد سخنش را قطع نمي‌كرد. هيچ نيازمندي را مأيوس باز نمي‌گرداند. در حضور ميهمان به پشتي تكيه نمي‌داد و پاي خود را دراز نمي‌كرد. هرگز به غلامان و خدمه دشنام نمي‌داد و با آنان مي‌نشست و غذا مي‌خورد. شب‌ها كم مي‌خوابيد و قرآن بسيار مي‌خواند. اكثر شب‌هايش را از سر شب تا صبح بيدار بود. شب‌هاي تاريك در مدينه مي‌گشت و مستمندان را كمك مي‌كرد. در تابستان بر حصير و در زمستان بر پلاس زندگي مي‌كرد. نظافت را در هر حال رعايت مي‌فرمود و عطر و بخور بسيار به كار مي‌برد. جامه ارزان و خشن مي‌پوشيد، ولي در مجالس و براي ملاقات‌ها و پذيرايي‌ها لباس فاخر در بر مي‌كرد. غذا را اندك مي‌خورد و سفره‌اش رنگين نبود. در هر فرصت مقتضي، مردم را به وظايفشان آگاه مي‌كرد»

پرهيز از دنيا و ساده زيستي، برجسته‌ترين صفات امام رضا(ع) بود. تمام راويان متفق القولند كه وقتي آن حضرت وليعهد مأمون شدند هيچ توجهي به جنبه ي قدرت و عظمت آن نداشتند. امام هشتم(ع) كه دوست و دشمن توان انكار شخصيت ملكوتي او را ندارند چند ويژگي خيلي مهم دارند؛  
اول اينكه راضي و رضا هستند؛ يعني زود مي‌گذرند. امام جواد عليه السلام مي فرمايد: « خدا پدرم را "رضا" ناميده، چون كه پسنديده خدا در آسمان بود و رسول خدا و أئمه هدي در زمين از او خوشنود بودند». عرضه داشتند؛ آيا همه پدران گذشته شما پسنديده خدا و رسول و ائمه نبودند، فرمود: چرا. پرسيدند: پس چرا تنها آن حضرت "رضا" ناميده شد، فرمود: "زيرا همان گونه كه دوستان و موافقان وي از حضرت راضي بودند، دشمنان و مخالفان نيز از او راضي بودند. چنين ويژگي براي هيچ كدام از پدران حضرت وجود نداشت، و بدين سبب است كه ميان آنان، حضرت "رضا" ناميده شده است.  

دوم اينكه عالم آل‌محمد(ص) هستند؛ امام هشتم .ع. همچون نياكان بزرگوارشان، از مقام علمي ‌بسيار والايي برخوردار بودند، تا آنجا كه ايشان را عالم آل‌محمد(ع) لقب داده‌اند. بيست و چند سال بيشتر نداشتند كه در مسجد رسول‌ا...(ص) به فتوي مي‌نشستند. علمشان بي‌كران و رفتارشان پيامبرگونه و حلم و رأفت و احسانشان شامل خاص و عام بود. دوراني كه امام رضا(ع) در آن زندگي مي‌كردند عصر شكوفايي علم و سرازير شدن علوم مختلف ملت‌ها و تداخل فرهنگي مردمان آن روزگار بود. در اين زمان پيشرفت علوم باعث پيدايش افكار و عقايد انحرافي و مشرب‌هاي فكري گوناگون كلامي ‌و فلسفي شده بود كه همين امر چالشي جدي در برابر عقايد و آموزه‌هاي ناب اسلامي ‌و شيعي به‌شمار مي‌رفت. امام رضا(ع) با درك اين خطرات و تهديدها از فرصت پيش‌آمده نهايت بهره‌برداري را كردند و به روشنگري‌هاي فراوان در زمينه تبيين عقايد اسلامي و نماياندن راه مستقيم الهي دست زدند.

سوم ايشان امام رأفت و مهرباني هستند؛ ياسر خادم امام(ع) مي گويد: آن بزرگوار به ما فرموده بود اگر بالاي سرتان ايستادم و شما به غذا خوردن مشغول بوديد برنخيزيد تا غذايتان تمام شود. به همين جهت بسيار اتفاق مي افتاد كه امام ما را صدا مي كرد، و در پاسخ او مي گفتند به غذا خوردن مشغولند و آن حضرت مي فرمود: بگذاريد غذايشان تمام شود.

خورشيد فروزان آسمان ولايت، امام هشتم شيعيان حضرت علي بي موسي الرضا(ع)؛ بنا به روايات معتبر ايشان در روز يازدهم ذيقعده سال ۱۴۸ق در مدينه متولد شدند. مادربزرگوارشان «تكتم» نام داشت كه بعد از تولد حضرت، از طرف امام كاظم(ع) طاهره نام گرفت. نام مادر حضرت را «نجمه» نيز گفته‌اند. نام حضرت علي، كنيه ايشان ابوالحسن الثاني و لقبشان رضاست. امامت ايشان در سال۱۸۳ در سن ۳۵سالگي آغاز شد و ۱۹ يا ۲۰سال به طول انجاميد. در رابطه با كرامات و ويژگي هاي شخصيتي ايشان روايات  زيادي در تاريخ آمده است. احمد بن عمر حلاّل مي گويد: مردي به نام أخرس در مكه بود كه پي در پي نام شريف امام هشتم(ع) را به زبان جاري مي كرد و به دنبالش فحش و ناسزا مي گفت. من وارد شهر مكه شدم و يك كارد برنده خريدم و او را نشان گرفتم تا در اولين فرصت او را به قتل برسانم. همين كه سر راهش ايستاده بودم تا به محض مشاهده او را بكشم ناگاه نامه اي از حضرت امام رضا(ع) به من رسيد كه در آن نوشته شده بود كه: « تو را به حق من بر تو، متعرض أخرس مشو پس بدرستي كه خداوند تعالي، ثقه و معتمد من است و او را كافي است.» 
X